Το σύνδρομο του καλού παιδιού

 

Τα παιδιά με το σύνδρομο του «καλού παιδιού» προσπαθούν να είναι τέλεια για να ευχαριστήσουν τους γονείς τους. Θεωρούν καθήκον τους αυτή τη τη συμπεριφορά, αφού θάψουν όμως παράλληλα τις δικές τους επιθυμίες και ανάγκες. Πρόκειται για παιδιά που προσπαθούν να συμπεριφέρονται άψογα, ώστε να έχουν την εύνοια των γονιών τους. Ωστόσο, έτσι, δεν εκφράζουν τα πραγματικά τους συναισθήματα και υποκρίνονται, κάτι που μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην ανάπτυξή τους.

Το σύνδρομο του καλού παιδιού αναπτύσσεται κατά την παιδική ηλικία και συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Τα παιδιά αυτά ως ενήλικες συνεχίζουν να αρνούνται τις δικές τους ανάγκες και δεν μπορούν να βρουν τον πραγματικό τους εαυτό. Η κατάσταση αυτή τους κάνει ευάλωτους σε ασθένειες, όπως η κατάθλιψη, αλλά και σε άλλες σοβαρές ασθένειες που μπορεί να οφείλονται σε καταπιεσμένες ανάγκες. Το χειρότερο όμως είναι, ότι μπορεί ασυνείδητα να μεταφέρουν αυτή την κληρονομιά και στα δικά τους παιδιά.

Πώς αναπτύσσεται το σύνδρομο του καλού παιδιού

Οι γονείς επαινούν τα παιδιά τους όταν κάνουν απλά πράγματα: όταν μπουσουλούν, όταν μαθαίνουν να περπατούν, όταν δοκιμάζουν κάτι καινούργιο κ.λπ. Εάν ένας γονιός μαλώνει το παιδί του επειδή συμπεριφέρεται άσχημα ή επειδή είναι άτακτο και δεν του δείχνει ότι το αγαπάει, αυτό μπορεί να φοβίσει το παιδί και να το ωθήσει να είναι πάντα «τέλειο» για να έχει την άνευ όρων αγάπη από τους γονείς του.

Πολύ συχνά οι γονείς είναι στερημένοι από αγάπη και ανεκτικότητα από τους δικούς τους γονείς και αναζητούν από τα ίδια τους τα παιδιά να τους δώσουν αυτό που στερήθηκαν στην παιδική τους ηλικία. Τα παιδιά απόλυτα εξαρτώμενα από τους γονείς τους είτε είναι βρέφη είτε μικρά παιδιά νιώθουν ότι για να επιβιώσουν θα πρέπει να ανταποκριθούν στις ανάγκες των γονιών τους και στους ρόλους που ασυνείδητα τους έχουν αναθέσει.

Άλλο αίτιο είναι όταν οι γονείς επιβάλλουν τις απόψεις και τις επιλογές τους στα παιδιά τους και παίρνουν αποφάσεις για λογαριασμό τους. Τότε εκείνα χάνουν την ικανότητα να σκέφτονται και να είναι ανεξάρτητα.

Τα χαρακτηριστικά του «καλού παιδιού»

• Τα «καλά παιδιά» πιέζονται πέρα από τις δυνατότητές τους για να επιτύχουν κάτι και να αποκτήσουν τον τίτλο του καλού.
• Δεν μπορούν να αξιολογήσουν τα εσωτερικά τους συναισθήματα και φοβούνται να ακολουθήσουν τα ένστικτά τους.
• Προσπαθούν σκληρά να υλοποιήσουν τα όνειρα που τους επιβάλλουν οι γονείς τους.
• Συμπεριφέρονται σαν ενήλικες, κάτι μη συμβατό με την ηλικία τους. Νιώθουν πως αν φέρονται έτσι, θα τους επαινέσουν οι γονείς τους.
• Βοηθούν σε δουλειές του σπιτιού που δεν είναι για την ηλικία τους.
• Αρχίζουν να δουλεύουν από νεαρή ηλικία για να στηρίξουν την οικογένεια.
• Ασχολούνται μόνο με πράγματα που θεωρούνται παραγωγικά και ουσιώδη.
• Αποφεύγουν τις διενέξεις και την κριτική στους γονείς τους, για να μην τούς δυσαρεστήσουν.
• Λένε ψέματα ή κρύβουν κάποιες συμπεριφορές από τους γονείς τους.

Συνέπειες

• Το «καλό παιδί» μαθαίνει πως θα επιτύχει μόνο υπακούοντας και συμφωνώντας διαρκώς. Αυτό το εμποδίζει από το να ανοιχτεί και να πει τη γνώμη του.
• Συμφωνεί με όλους ακόμα και αν οι άλλοι κάνουν λάθος.
• Δεν μπορεί να αντέξει σε σχέσεις εάν του ασκείται κριτική, αστειεύονται μαζί του ή δεν το επαινούν.
• Γίνεται εσωστρεφές.
• Μπορεί να αποκτήσει κακές συνήθειες, όπως κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ για να ξεπεράσει την πίεση που νιώθει.
• Μπορεί να μην καταφέρνει να πάρει ούτε τις πιο απλές αποφάσεις.

Πώς μπορεί να ξεπεραστεί;

Η συνειδητοποίηση ότι οι γονείς μας ακολούθησαν καταστροφικά πρότυπα στην ανατροφή μας είναι δύσκολη, αλλά μπορεί να είναι το πρώτο βήμα για να απελευθερωθούμε από το σύνδρομο του καλού παιδιού. Η συνέχεια ίσως είναι πιο εύκολη.

Οι ειδικοί συμβουλεύουν τα «καλά παιδιά»:

• Να λένε τη γνώμη τους: Είναι αποδεκτό να διαφωνούν με τη γνώμη κάποιου άλλου. Δεν χρειάζεται να το κάνουν με απότομο τρόπο ή με αγένεια, αλλά με ευγένεια. Όλοι κάνουμε λάθη.
• Να θέτουν όρια και να τα υπερασπίζονται. Να μην έχουν σχέσεις με άτομα που τους φέρονται άσχημα. Πρέπει να ξεφορτώνονται τέτοιους τοξικούς ανθρώπους. Με αυτόν τον τρόπο, κερδίζουν τον σεβασμό του εαυτού τους και των άλλων.
• Να αγνοούν τους αρνητικούς ανθρώπους: Όσο καλός και να είναι κάποιος, πάντα θα υπάρχει κάποιος άλλος που θα τον απεχθάνεται.
• Να δοκιμάζουν νέα πράγματα: Να ξεκινήσουν νέες δραστηριότητες στις οποίες δεν είναι συνηθισμένοι. Εάν αποτύχουν στις πρώτες τους προσπάθειες, να είναι έτοιμοι να ζητήσουν βοήθεια και να διορθώσουν το λάθος.
• Να είναι ευγενικοί με τον εαυτό τους.

---

• Με πληροφορίες από: Άλις Μίλερ (Alice Miller), «Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας ή Το δράμα του προικισμένου παιδιού», εκδόσεις Ροές.
• Τέρι Άπτερ (Terri Apter), «Δύσκολες μητέρες- Πώς να κατανοήσουμε και να ξεπεράσουμε την επίδρασή τους πάνω μας», εκδόσεις Αρμός.
• Good Child Syndrome – An Overview