Το συνένζυμο Q10 (CoQ10)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το συνένζυμο Q10 (CoQ10) είναι μια λιπιδική δομή με δραστηριότητα βιταμίνης. Υπάρχουν διάφοροι τύποι συνενζύμων (γνωστά και ως ουβικινόνες - ubiquinones), αλλά αυτό που συναντάται φυσικά σ’ όλα τα ανθρώπινα κύτταρα είναι το CoQ10. Το CoQ10 παράγεται στο ανθρώπινο σώμα, αλλά η παραγωγή του μειώνεται με την ηλικία. Επίσης, το CoQ10 εντοπίζεται και στα τρόφιμα (κυρίως στο κρέας), αλλά το μαγείρεμα και οι μέθοδοι κατεργασίας το καταστρέφουν. ΔΡΑΣΗ Το CoQ10 δρα σε ένα θεμελιώδες βιοχημικό επίπεδο ως φορέας στην αλυσίδα «μεταφοράς ηλεκτρονίων». Αυτή η αλυσίδα είναι το τελικό στάδιο της πολύπλοκης διαδικασίας παραγωγής ενέργειας από την τροφή και η οποία καταλήγει στο σχηματισμό ΑΤΡ (τριφωσφορική αδενοσίνη), που αποτελεί το άμεσο ενεργειακό «νόμισμα» για κάθε κύτταρο. ΩΦΕΛΕΙΑ ΛΗΨΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟΥ Q10 Οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν συμπληρώματα συνενζύμου Q10 εδώ και πολλά χρόνια. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά κατά περίπτωση το 1963, αλλά μόνο από το 1974 χρησιμοποιήθηκε καθαρό συνένζυμο Q10 σε μεγάλες ποσότητες από τους Ιάπωνες για δοκιμές σε ασθενείς. Παρόλα αυτά το 1982, το συνένζυμο Q10 έφθασε στην Ιαπωνία σε επίπεδα κατανάλωσης ανάλογα των πέντε πιο καταναλώσιμων φάρμακων. Ακολούθως, περιγράφονται μερικοί τομείς εφαρμογής του CoQ10 που έχουν ελεγχθεί: Καρδιαγγειακές Παθήσεις Πολυάριθμα προβλήματα εμφάνισαν θετική απόκριση στο CoQ10. Σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (Congestive Heart Failure - CHF) (1), η ισχαιμική καρδιακή νόσος (2), η ρευματική καρδιοπάθεια και ο ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός. Υπάρχουν καλά τεκμηριωμένες αποδείξεις για τη χρήση του CoQ10 σε συνδυασμό με τα συμβατικά φάρμακα για τη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (3-6). Έχει επίσης προταθεί για τη θεραπεία της υπέρτασης (7-9). Το CoQ10 μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη καρδιακών βλαβών που προκαλούνται από μερικά είδη χημειοθεραπείας ενάντια στον καρκίνο. Περιοδοντικές Παθήσεις (Ούλα) Έρευνες έδειξαν ότι τα άρρωστα ούλα έχουν χαμηλότερα επίπεδα CoQ10 από τα υγιή και ως εκ τούτου η χορήγηση συμπληρωμάτων με CoQ10 μπορεί να εμποδίσει την επιδείνωση ασθενειών των ούλων (10). Απώλεια Βάρους Σε άτομα που είναι υπέρβαρα και φαίνεται να εμφανίζουν έλλειψη CoQ10, η χρήση συμπληρωμάτων με Q10 μπορεί να επιταχύνει την απώλεια βάρους (11). Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει κανένα αποτέλεσμα σε όσους δεν παρουσιάζουν έλλειψη του συνενζύμου Q10. Υποξία των Ιστών Έχει αποδειχθεί ότι το CoQ10 είναι αποτελεσματικό ενάντια σε ασθένειες που σχετίζονται με μειωμένη οξυγόνωση (10), συμπεριλαμβανομένων και των ελκών του στομάχου. Αντοχή στην Άσκηση Έχει αναφερθεί ότι το CoQ10 βελτιώνει την αεροβική απόδοση σε μερικά άτομα (12). Αυτό έχει εμφανή αποτελέσματα στους αθλητές και μπορεί να ωφελήσει τους πάσχοντες από στηθάγχη (13, 14). Ενίσχυση της Ενέργειας Ένα συμπλήρωμα με Q10 δεν ωφελεί μόνο τα άτομα με ειδικά προβλήματα υγείας. Πολλά άτομα που απλά αισθάνονται κουρασμένα και εξουθενωμένα μπορούν να επωφεληθούν από αυτό το θρεπτικό συστατικό που διεγείρει την παραγωγή ενέργειας (11). Βελτίωση του Ανοσοποιητικού Συστήματος Το συνένζυμο Q10 θεωρείται ότι ενισχύει την ανοσοποιητική απόκριση, διότι έχει αντιοξειδωτική δράση και διεγείρει άμεσα το σχηματισμό αντισωμάτων και λευκών αιμοσφαιρίων (15). Γονιμότητα Το CoQ10 είναι απαραίτητο για όλες τις εξαρτώμενες από ενέργεια διαδικασίες στα σπερματικά κύτταρα. Τα συμπληρώματα με Q10 μπορεί να βελτιώσουν τη λειτουργία και την κινητικότητα του σπέρματος (16). Φαρμακευτικές Αγωγές Το συνένζυμο Q10 μπορεί να είναι αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση της έλλειψης θρεπτικών συστατικών και παρενεργειών που προκαλούνται από κάποια είδη φαρμάκων. Αυτό έχει αποδειχθεί για φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη όπως η λοβαστατίνη (lovastatin - Mevacor), η σιμβαστατίνη (simvastatin - Zocor) και η πραβαστατίνη (pravastatin - Pravachol) (17, 18, 19). ΑΣΦΑΛΕΙΑ Το CoQ10 είναι συνήθως αποτελεσματικό σε επίπεδα 30-90mg, αλλά έχουν χρησιμοποιηθεί και πάνω από 100mg χωρίς προβλήματα τοξικότητας ή άλλες παρενέργειες. Τα άτομα που πάσχουν από σοβαρές καρδιοπάθειες δεν θα πρέπει να λαμβάνουν CoQ10 χωρίς ιατρική παρακολούθηση. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Δεν υπάρχουν γνωστές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα ή αντενδείξεις για το CoQ10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Baggio E, et al Italian multicenter study on the safety and efficacy of coenzyme Q10 as adjunctive therapy in heart failure. CoQ10 Drug Surveillance Investigators. Mol Aspects Med, 15 suppl:S287-294 1994. 2. Yokoyama H. et al. Coenzyme Q10 protects coronary endothelial function from ischemia reperfusion injury via an antioxidant effect. Surgery, 120:189-196 1996. 3. Morisco C, et al. Effect of coenzyme Q10 therapy in patients with congestive heart failure: A long-term multicenter randomized study. Clin Invest 71(Suppl. 8): S134-S136, 1993. 4. Hashiba K, Kuramoto K, Ishimi Z, et al. Heart (in Japanese) 4: 1579-1589, 1972. As cited in Werbach M. Nutritional influences on illness. CD-ROM. Tarzana, CA: Third Line Press, 1998. 5. Hofman-Bang C, et al. Coenzyme Q10 as an adjunctive treatment of congestive heart failure. J Am Coll Cardiol 19: 216A, 1992. 6. Sinatra ST. Refractory congestive heart failure successfully managed with high-dose coenzyme Q10 administration. Mol Aspects Med 18(Suppl.): S299-S305, 1997. 7. Digiesi V, et al. Effect of coenzyme Q10 on essential arterial hypertension. Curr Ther Res 47: 841-845, 1990. 8. Langsjoen P, et al. Treatment of essential hypertension with coenzyme Q10. Mol Aspects Med 15(Suppl.): S265-S272, 1994. 9. Digiesi V, et al. Coenzyme Q10 in essential hypertension. Mol Aspects Med 15(Suppl.): S257-S263, 1994. 10. "The Miracle Nutrient Coenzyme Q10", Dr E G Bliznakov & G L Hunt, Thorsons, 1988. 11. "Handbook of Dietary Supplements", Pamela Mason, Blackwell Science, 1995. 12. Ylikoski T, et al. The effect of coenzyme Q10 on the exercise performance of cross-country skiers. Mol Aspects Med, 18 suppl:S283-290 1997. 13. Kamikawa T, Kobayashi A, Yamashita T, et al. Effects of coenzyme Q10 on exercise tolerance in chronic stable Angina pectoris. Am J Cardiol 1985;56:247. 14. Mortensen SA. Perspectives on therapy of cardiovascular diseases with coenzyme Q10 (ubiquinone). Clin Invest 1993;71. 15. Folkers K, et al. The activities of coenzyme Q10 and vitamin B6 for immune responses. Biochem Biophys Res Commun, 193;1:88-92 1993. 16. Lewin A, Lavon H. The effect of coenzyme Q10 on sperm motility and function. Mol Aspects Med, 18 suppl:S213-219 1997. 17. Bargossi AM, et al. Exogenous CoQ10 supplementation prevents plasma ubiquinone reduction induced by HMG-CoA reductase inhibitors. Mol Aspects Med 15(Suppl.): S187-S193, 1994. 18. Ghirlanda G, et al. Evidence of plasma CoQ10-lowering effect by HMG-CoA reductase inhibitors: a double-blind, placebo-controlled study. J Clin Pharmacol 33(3): 226-229, 1993. 19. Mortensen SA, et al. Dose-related decrease of serum coenzyme Q10 during treatment with HMG-CoA reductase inhibitors. Mol Aspects Med 18(Suppl.): S137-S144, 1997.