Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση

"Πρόκειται για μιά από τις πιό συχνές παθήσεις του πεπτικού συστήματος, την οποία οι γαστρεντερολόγοι τη συναντούν πλέον όλο και συχνότερα. Από αυτήν πάσχει το 20-25% του πληθυσμού στην Ευρώπη και ενώ θεωρείται πάθηση που δεν ενέχει κίνδυνο για τη ζωή του ασθενή, εάν δεν αντιμετωπιστει έγκαιρα και κατάλληλα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, μερικές φορές μάλιστα ευθύνεται και για την εμφάνιση καρκίνου στον οισοφάγο.
Η αναγωγή οξέων από το στομάχι προς τον οισοφάγο-όπως αλλιώς αναφέρεται έχει πιό χαραχτηριστικό σύμπτωμα τον οπισθοστερνικό καύσο η γνωστή σε όλους μας καούρα που εμφανίζεται συνήθως μόλις κάποιος ξαπλώσει μετά το φαγητό. Η παχυσαρκία , οσυγχρονος τ΄ροπος διαβίωσης και η κακή διατροφή είναι οι βασικές αιτίες που την προκαλούν.
Απώλεια βάρους καλή διατροφή, αποφυγή κατάξκλισης μετά τα γέυματα πολλά και μικρά γέυματα κατά τη διάρκεια της ημέρας κ.α, σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή, είναι οι βασικότεροι τ΄ροποι αντιμετώπισης της νόσου, ενώ σε πολύ δύσκολες καταστάσεις, ο ασθενής μπορεί και να χειρουργηθεί.
απαντάει σε ερωτήσεις σχετικ'ες με την Γ.Π ο γαστρεντερολόγος Χρήστος Παπαδημητρίου.

Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο Γ.Π
Εννοούμε την αναγωγή γαστρικού υγρού από το στομαχι προς τον οισοφάγο. Δηλαδή υγρό (υδροχλωρικό οξύ) που βρίσκεται στο στομάχι για να διασπά τις τροφές ανεβαίνει αφύσικα στον οισοφάγο σχεδόν σε καθημερινή βάση.

Πρόκειται δηλαδή για νόσο?
Δεν ακριβώς νόσος, είναι ένα μηχανικό πρόβλημα του πεπτικού συστήματος. Στο σημείο που ο οισοφάγος εισέρχεται στο στομάχι, υπάρχει ένας σφιγκτήρας, μιά βαλβίδα δηλαδή η οποία όταν καταπίνουμε, ανοίγει και στη συνέχεια κλείνει για να εμποδίσει το γαστρικό υγρό να ανέβει από το στομάχι στον οισοφάγο. Εαν αυτός ο σφιγκτήρας για κάποιους λόγους έχει χαλαρώσει, ή εαν ο ασθενής πάσχει από διαφραγματοκήλη και ο σφιγκτήρας δεν δουλεύει σωστά, το γαστρικό υγρό από το στομάχι πηγαίνει στον οισοφάγο.

Οταν λέμε ότι το πρόβλημα είναι μηχανικό αυτό σημαίνει ότι κάποιος γεννιέται με αυτό?
Οχι, μπορεί να το πάθει και κατά τη διάρκεια της ζωής του, πχ γιατί πάχυνε, πήρε πολλά κιλά και η βαλβίδα χαλάρωσε.

Παρουσιάζεται συχνά?
Είναι από τις πιό συχνές παθήσεις που συναντούν οι γαστρεντερολόγοι. Τα έλκη που βλέπαμε παλιά έχουν μειωθεί πάρα πολού και πλέον μας επισκέπτονται όλο και πιό συχνά άτομα που πάσχουν από Γ.Π

Πού αφείλεται η αύξηση της νόσου?
Στον σύγχρονο τρόπο διαβίωσης. Οι άνθρωποι τα τελευταία χρόνια παχάινουν περισσότερο, ενώ η διατροφή τους συμπεριλαμβάνει τροφές και ποτά που πριοκαλούν παλινδρόμηση.. όπως είναι τα λίπη, λάδια, κρασί (ιδιαίτερα τα κόκκινα) σοκολάτες.

Πως εκδηλώνεται η Γ.Π?
Το πιό συχνό σύμπτωμα είναι ο οπισθοστερνικός καύσος, το κάψιμο που λέμε πίσω από το στέρνο, που μερικες φορές αντανακλά μέχρι τη βάση του λαιμού. Ενόχληση που ο ασθενής τη νοιώθει περισσότερο το βράδυ μόλις ξαπλώσει. Αυτό συμβάινει γιατί, όταν κάποιος είναι όρθιος, το γαστρικό υγρό με τη βαρύτητα πηγάινει προς τα κάτω, όταν ξαπλώνουμε όμως τότε το υγρό από το σοτμάχι ανεβάινει προς τον οισοφάγο, με αποτέλεσμα να έχουμε το σύμπτωμα του καψίματος, της καούρας που λέιε κοινά οκόσμος, ή οπισθοστερνικόυ κάυσου όπως λέγεται επιστημονικά.
Από εκεί και μετά μπορέι κάποιος να έχει οδυνοφαγία (πόνο όταν καταπίνει) ή δυσφαγία (δυσκολία στη κατάποση) ή μπορεί ακόμα να έχει και προβλήματα στον λάρυγγα (βραχνάδα στη φωνή) βήχα, άσθμα ή συμπτώματα άσθματος.

Από τί προκαλείται η νόσος?
Η πιό συχνή αιτία είναι η παχυσαρκία. Στα παχύσαρκα άτομα χαλαρώνει ο σφιγκτήρας και αυτά υποφέρουν πιό συχνά από παλινδρόμηση. Αλλη αιτία είναι η διαφραγματοκήλη. ενα μέρος του στομάχου κάνει μιά κήλη μέσα στο τμήμα του διαφράγματος και ανεβάινει προς τον θώρακα, με αποτέλεσμα να καταργείται η βαλβίδα και έτσι πολύ πιό εύκολα το υγρό που βρίσκεται στο στομάχι να ανεβαίνει προς τα πάνω. Συνήθως τα άτομα που έχουν διαφραγματοκήλη υποφέρουν από Γ.Π

Πώς γίνεται η διάγνωση ότι ένας ασθενής πάσχει από Γ.Π?
Κυρίως από τα συμπτώματα, αλλά έχουμε και τη δυνατότητα να κάνουμε και εξετάσεις. Αν ο γιατρός πάρει από τον ασθενή ένα πολύ καλό και λεπτομερές ιστορικό, μπορεί να καταλάβει αν πάσχει από παλινδρόμηση. Χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή γιατί εδ΄ψ κρύβεται μιά παγίδα, που αφορά στον οπισθοστερνικό καύσο και στην οποία πέφτουμε πολύ συχνά. Τον οπισθοστερνικό καύσο μπορεί να τον δ΄ψσει σαν σύμπτωμα και η στηθάγχη, ή στεφανιάια νόσος. Και γιαυτό επισημαίνω οτι χρειάζεται μεγάλη προσοχή από τους γιατρούς στο ιστορικό που θα πάρουν από τον άρρωστο.. Μέσα από αυτό μπορεί ο γιατρός να ξεκαθαρίσει αν ο ασθενής έχει στηθάγχη ή αν έχει Γ.Π. Εάν ο πόνος, το κάψιμο που αισθάνεται ο άρρωστος οφείλεται στην Γ.Π, εμφανίζεται όταν είναι ξαπλωμένος, ενώ ο πόνος στην καρδιά εμφανίζετια με την κόπωση, όταν ο άρρωστος ανέβει σκάλες ή άνηφόρα, όταν περπατήσει γρήγορα κλπ.
Πολλές φορές καρδιολόγοι έχει συμβεί να μου έχουν στείλει αρρώστους οι οποίοι υποτίθεται ότι έχουν κάποιο πρόβλημα με το στομάχι, αλλά παρόλα αυτά να έχουν πρόβλημα με την καρδιά. Και αυτό συμβάινει γιατί οι νέοι γιατροί δεν παίρνουν λεπτομερές ιστορικό, συνήθως δίνουν στον ασθενή να κάνει εξετάσεις, ενώ πολλές φορές από το ιστορικό μπορείς να μάθεις περισσότερα πράγματα απότι απ'όλες τις μοντέρνες εξετάσεις.

Και ποιές εξετάσεις μπορεί να κάνει κάποιος για να διαπιστώσει εάν πάσχει από Γ.Π?
Μία πρώτη εξέταση έιναι η γαστροσκόπηση, που μέσα από αυτήν ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει εάν υπάρχουν βλάβες στον βλεννογόνο του ισοφάγου. Γιατί εα΄ν η παλινδ΄ρομηση συμβαίνει σε καθημερινή βάση ή πολύ συχνά, τότε προκαλεί βλάβες στον οισοφάγο (ερυθρότητα, μικροδιαβρώσεις, μικροεξελκώσεις κ.α) και δημιουργείται οισοφαγίτιδα, φλεγμονή δηλαδή του βλεννογόνου του οισοφάγου. Επίσης μιά άλλη εξέταση που μπορεί να γίνει είναι η μέτρηση του ph στον οισοφάγο σε 24ωρη βάση. Ενα ειδικό μηχάνημα μετράει το ph, την οξύτητα δηλαδή των υγρών που υπάρχουν στον οισοφάγο. Μέσα από αυτές τις εξετάσεις μπορεί να δει ο γιατρός πόσο σοβαρή είναι αυτή η παλινδρόμηση, πόσο ζημιά έχει κάνει και ποιά η αιτία της.

Πώς αντιμετωπίζεται η ασθένεια?
Οι περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται συντηρητικά με φάρμακα, αλλά και διάφορα φυσικά μέτρα που λαμβάνει ο ασθενής. Πού προχωρημένες και δύσκολες περιπτώσεις της νόσου, αντιμετωπίζονται και χειρουργικά.

Οταν λέτε φυσικά μέτρα τί ακριβώς εννοείτε?
Ενα από αυτά, το σημαντικότερο ίσως, είναι οασθενής που πάσχει από Γ. Π και είναι παχύσαρκος να χάσει βάρος.Εάν πάλι δεν είναι παχύσαρκος, π΄ρπει να φροντίσει να μην πάρει βάρος, γιατί, παίρνοντας επί πλέον κιλά, αυξάνεται η ενδογαστρική πίεση στο στομάχι, οπότε ανεβάινει πολύ πιό εύκολα προς τα πάνω το γαστρικό υγρό.
Ενα άλλο φυσικό μέτρο που ο ασθενής π΄ρπει να γνωρίζει, και έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι να μην τρώει συγκεντρωμένο φαγητό μία φορά την ημέρα. Πρέπει να λαμβάνει μικρά γεύματα τρείς φορές την ημέρα, να μην τρώειποτέ αργά το βράδυ και να μην πηγαίνει κατ'ευθείαν για ύπνο. Καλό είναι να μεσολαβούν δύο με τρεις ώρες από την ώρα του φαγητού μέχρι την ώρα της κατάκλισης. Επίσης να αποφέυγει το κρασί και κυρίως το κόκκινο, τη σοκολάτα, τις λιπαρές τροφές , γενικώς είτε είναι λίπη από παχιά κρέατα, όπως χοιρινό, αρνί λουκάνικα κλπ, είτε είναι λάδια.
Ενα άλλο φυσικό μέτρο εξίσου σημαντικό με τα άλλα, είναι οασθενής να κοιμάται με σηκωμένη την πλάτη του κρεβατιού. Οταν αυτό τους το λέμε, εκείνοι συνήθως απαντούν "Γιατρέ βάζω 2-3 μαξιλάρια και είμαι εντάξει" Δεν είναι όμως έτσι γιατί τα μαξιλάρια απλά σηκώνουν τον αυχένα. Αυτό που ενδιαφέρει εμάς είναι οθώρακας, ο οισοφάγος να είναι λοξά. Και αυτό επιτυγχάνεται μόνον αν τοποθετηθούν δύο τάκοι στα πόδια του κρεβατιού, που βρίσκονται κάτω από το μαξιλάρι., έτσι ώστε το κρεβάτι να είναι επικλινές. Το μέτρο αυτό βοηθάει νε μην ανεβαίνει από το στομάχι προς τα επάνω το γαστρικό υγρό την νύχτα. Ισως μάλιστα να είναι πιό σημαντικό ακόμα και από τα φάρμακα γιατί μπορεί να το κάνει μονίμως , ενώ τα φάρμακα δεν μπορεί να τα παίρνει μιά ζωή.

Και΄από φάρμακα?
Υπάρχουν δύο κατηγορίες φαρμάκων για την Γ.Π. Στη μιά κατηγορία ανήκουν αυτά που περιορίζουν την έκκριση του οξέος στο στομάχι (σιμετιδίνη, ομεπραζόλη, εσομεπραζόλη) τα οποία προτιμούν και οι γιατροί. Ο ασθενής πρέπει να τα λαμβάνει το β΄ραδυ για να περιορίζεται η νυχτερινή έκκριση του οξέος, ενώ μιά βραδινή δόση τον καλύπτει όλο το 24ωρο.
Στην άλλη κατηγορία ανήκουν τα προκινητικά φάρμακα του στομάχου (μετοκλοπραμίδη), αυτά δηλαδή που βοηθούν να αδειάσει το στομάχι, ώστε να μην ανεβαίνει επάνω το οξύ, και ο ασθενής πρέπει να τα παίρνει πρωί μεσημέρι βράδυ, μισή ώρα πριν από το φαγητό.

Κάποιος που πάσχει από τη νόσο με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ή εάν λάβει τα φυσικά μέτρα που αναφέραμε, μπορεί να απαλλαγεί οριστικά από αυτή?
Ο ασθενής που προσέχει και ακολουθεί σωστά τις οδηγιές του γιατρού του μπορεί να είναι καλά. Εάν όμως κάποια στιγμή νοιώσει καλύτερα και σταματήσει τα φάρμακα του τα συμπτώματα θα επανεμφανιστούν, δεν εξαφανίζονται. Επίσης εα΄ν κάποιος πάσχει από Γ.Π και έχει διαφραγματοκήλη, αυτή δεν θεραπεύεται, θα την έχει, απλα δεν θα υποφέρει από τα συμπτώματα και δεν θα έχει τις συνέπειες.

Σε ποιές περιπτώσεις οδηγείται ο ασθενής στο χειρουργείο?
Σε καταστάσεις πάρα πολύ σοβαρες, όταν έχουμε έντονες εξελκώσεις, όταν η ζωή των ασθενών γίνεται αφόρητη και τα συμπτώματα δεν μπορούν να αντιομετωπιστούν συντηρητικά με φάρμακα ή με τα φυσικά μέτρα που αναφέραμε, τότε μπορούν να οδηγηθούν στο χειρουργείο και να κάνουν τις λεγόμενες αντιπαλινδρομικές εγχειρήσεις. Πρόκειται για κάποιες ειδικές χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται στην περιοχή του διαφράγματος και στον θόλο του στομάχου με στόχο να μην παλινδρομεί το οξύ.

Εάν κάποιος πάσχει από Γ.Παλλά δεν κάνει απολύτως τίποτα για την αντιμετώπισή της μπορεί η νόσος να δημιουργήσει περισσότερες επιπλοκές?
Ναι, μπορεί να δημιουργήσει βαριά οισοφαγίτιδα, να κάνει στένωση στον οισοφάγο, οισοφάγο Barrett και να οδηγήσει στην ανάπτυξη καρκίνου. Και δυστυχώς αυτό είναι μιά πραγματικότητα. Οι άρρωστοι δεν πάνε εύκολα στον γιατρό γιαυτήν την νόσο. Λένε "καούρες έχω κάτι με πείραξε στο φαγητό, θα περάσει" Βέβαια τα τελευταία χ΄ρονια έχουν ευαισθητοποιηθεί περισσότερο με παλαιότερα.

Τί είναι ο οισοφάγος Barrett?
Μιά άλλη ιδιαιτερότητα της παλινδρόμησης, εκτός από την οισοφαγίτιδα, είναι πο λεγόμενος οισοφάγος Barrett.Αυτό συμβαίνει όταν το γαστρικό οξύ ανεβαίνει από το στομάχι προς τα επάνω, ερεθίζεται οβλεννογόνος του οισοφάγου και σιγά σιγά αντί να είναι βλεννογόνος όπως ο βλεννογόνος του οισοφάγου γίνεται βλεννογόνος όπως αυτός του στομάχου. Ετσι ο οισοφάγος στο κάτω μέρος του έχει αυτόν τον βλεννογόνο που λέγεται οισοφάγος Barrett. Τα άτομα που έχουν οισοφάγο Barrett πρέπει να ελέγχονται περιοδικά γιατί πολλές φορές αναπτύσσεται καρκίνος.

Από Γ.Π πάσχουν τα βρέφη?
Εμφανίζεται και στα μωρά αλλά στην πλειονότητα τν περιπτώσεων υποχωρεί χωρίς καμμία θεραπεία. Αυτό οφείλεται στην προοδευτική ωρίμανση του μηχανισμού της βαλβίδας.

Πότε πρέπει οι γονείς να ανησυχήσουν και να απευθυνθούν στον γιατρό?
Εάν τα συμπτώματα είναι πολύ συχνά και καθημερινά. Οταν δηλαδή το βρέφος παρουσιάζει πολύ συχνές αναγωγές (γουλιές) μετά το γεύμα. Τότε οι γονείς π΄ρπει να συμβουλευτούν το γιατρό τους