Οσα μπορεί να κρύβει..."Ενα ποτηράκι πάρα πάνω"

άρθρο της Ελενας Κιουρτσή από το περιοδικό pharmanews

Η χρήση του αλκοόλ , ιδιαίτερα σε περιόδους γιορτών ή διακοπών, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, καθώς προσφέρει χαλάρωση και ευδιαθεσία, μειώνει το άγχος, μετριάζει τις ανάστολες και δημιουργεί μεγαλύτερη ευκολία στις κοινωνικές συναναστροφές.

Τα "ευχάριστα" όμως αποτελέσματα του αλκοόλ ασκούν επίδραση σε μικρές η πολύ μέτριες δόσεις. Οταν γίνεται κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας, τότε αυξάνεται το αίσθημα ταραχής και νευρικότητας, επισημαίνει η κα Νατάσσα Καραμολέγκου Αναπτυξιακή Ψυχολόγος Msc.
Το αλκοόλ (αιθυλική αλκοόλη, ή αιθανόλη) είναι μιά εξαιρετικά εξαρτησιογόνα ουσία, που όταν καταναλώνεται συχνά για μεγάλα χρονικά διαστήματα, προκαλεί εθισμό και συχνά οδηγεί το άτομο στον αλκοολισμό.
Ο Αλκοολισμός αναλύθηκε το 1972 και χαρακτηρίστηκε επίσημα ως νόσος, από τον γιατρό Coakley Lettson, που τον όρισε ως δηλητηρίαση του οργανισμού από την χρήση του. Από τότε μέχρι σήμερα έχει πάρει τεράστιες κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις, καθώς φαίνεται πως όλο και περισσότερα άτομα εθίζονται στο αλκοόλ και δυσκολεύονται να απεξαρτηθούν.
Τα δεδομένα στην Ελλάδα είναι αρκετά ανησυχητικά. Πριν από 20 χρόνια, η χώρα μας κατείχε την 20η θέση στην Ευρώπη για τον αλκοολισμό, ενώ σήμερα κατέχει την 8η.
Αυτό όμως που προκαλεί μεγαλύτερο προβληματισμό είναι το αποτέλεσμα μιάς έρευνας στη χώρα μας που έδειξε ότι το 24% ηλικίας 11-15 ετών καταναλώνουν εβδομαδιαία μπύρα, ενώ το 29% των αγοριών στην έρευνα, δηλώνουν ότι έχουν μεθύσει μία φορά στη ζωή τους.
Το πριν και το μετά...
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), αλκοολικό είναι το άτομο που χαρακτηρίζεται από υπερβολική κατανάλωση οινοπνέυματος και του οποίου η εξάρτηση από αυτό, έχει φτάσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε να διακρίνονται έντονα σημέια βλάβης στην υγεία του-σωματικά και ψυχικά-,διαταραχές στην επικοινωνία του με άλλα άτομα, όπως και βλάβες στο οικονομικό και κοινωνικό του περιβάλλον, ή πρόδρομα σημεία μιάς τέτοιας εξέλιξης. Επομένως ο αλκοολισμός είναι μιά πρωτογενής και χρόνια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα ελέγχου της χρήσης αλκοόλ, από έντονη και συνεχή πνευματική ενασχόληση με την ουσία, από τη συνεχιζόμενη χρήση, παρά τις δυσμενείς συνέπειες στην υγεία του ατόμου, από το διαστρεβλωμένο τρόπο σκέψης του χρήστη, με ιδιαίτερη χρήση του ψυχολογικόυ μηχανισμού άρνησης.
Οπως εξηγεί η κα Καραμολέγκου, η χρήση του αλκοολ ξεκινά συνήθως, στην εφηβεία, όπου οι νέοι θέλοντας να νιώσουν και να δείξουν μεγάλοι, αρχίζουν να καταναλώνουν στις εξόδους τους αρκετή ποσότητα αλκοόλ. Αυτό βέβαια δεν συμαίνει ότι, θα οδηγηθούν οπωσδήποτε στον αλκοολισμό. Τα πολύ νεαρά άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, είναι, κυρίως εκείνοι που έχουν προβλήματα στη σχέση με την οικογένειά τους, που εισπράτουν απόρριψη και αδιαφορία, που έχουν κακοποιηθεί σωματικά ή σεξουαλικά, με χαμηλή αυτοεκτίμηση και κακή εικόνα του εαυτού τους και που δεν βρίσκουν καμία στήριξη και συμπαράσταση από τους γονείς τους.
Κατά την ψυχολόγο, αν συνυπάρχει και ιστορικό αλκοολισμού στην οικογένειά τους, τότε η πιθανότητα να καταλήξουν και οι ίδιοι αλκοολικοί, αυξάνεται επικίνδυνα.
Αλλωστε τα παιδιά των αλκοολικών είναι 4 φορές πιθανότερο να γίνουν αλκοολικοί.
Φαίνεται πάντως ότι οι νέοι που ξεκινούν να πίνουν ανεξέλεγκτα είναι περισσότερο επιρρέπεις στο να εθιστούν στο αλκοόλ, σε σχέση με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Πιό συγκκριμένα, περισσότερο κίνδυνο διατρέχει η ηλικιακή ομάδα 18-29 ετών και χαμηλότερο κίνδυνο οι ηλικίες των 65 ετών και άνω.
Σε κάθε περίπτωση, μεγαλύτερη ροπή προς τον αλκοολισμό έχουν τα άτομα με εξαρτημένη συμπεριφορά στις σχέσεις τους, που έχουν μεγαλώσει μέσα σε ασαφείς και ανασφαλείς οικογενειακές σχέσεις, που δεν έχουνεισπράξει αποδοχή και αγάπη από το περιβάλλον τους, οπότε έχουν την τάση να επιλέγουν το αλκοόλ ως μέσο ανακούφισης από τον ψυχικό πόνο. Ωστόσο, οι αιτίες του αλκοολισμού δεν είναι ξεκάθαρες.
Η έναρξη κατανάλωσης του αλκοόλ εξαρτάται από οικογενειακές, κοινωνικές και ψυχολογικές παραμέτρους, φαίνεται όμως οτι και γενετικοί παράγοντες-όταν αλληλεπιδρούν με περιβαλλοντικές συνιστώσες- εξηγούν την προδιάθεση για τον εθισμό στο αλκοόλ. Από την άλλη, ο αλκοολισμός συνυπάρχει με ψυχικές διαταραχές, δεν είναι, όμως ξεκάθαρο ποιός από τους δύο παράγοντες αποτελεί την αιτία και ποιός το αποτέλεσμα. Τα συμπεράσματα έρευνας που διεξήχθη σε Αμερική και την Ολλανδία (Geerlings and Vande Brink, 1995) έδειξαν ότι ο εθισμός στο αλκοόλ και κάποια ψυχική διαταραχή, συνυπάρχουν σε διπλάσιο ποσοστό, σε σχέση με τα άτομα που δεν πάσχουν από αλκοολισμό.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο αλκοολισμός οδηγεί σε συναισθηματική ή αγχώδη διαταραχή και σε ψύχωση.
Το 40% των αλκοολικών βρέθηκε ότι έχουν εκδηλώσει μια ή περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας, ενώ το 28% που υπέφεραν από κάποια ψυχική διαταραχή, εμφάνιζαν και εξάρτηση από το αλκοόλ.
Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο , αλκοολισμός και ψύχωση φάινονται ότι συσχετίζονται, καθώς η χρόνια χρήση ή κατάχρηση αλκοόλ δημιουργεί κατάθλιψη παραισθήσεις, επιθετική συμπεριφορά, ιδέες καταδίωξης, καχυποψία, παντελή έλλειψη αναστολών και κοινωνική απομόνωση, τονίζει η ψυχολόγος.
Οι πιό συχνές ψυχικές διαταραχές από το αλκοόλ είναι η διπολική διαταραχή, η σχιζοφρένεια και η διαταραχή ελλειματικής προσοχής , υπερκινητικότητας των ενηλίκων. επί πλέον ο αλκοολισμός μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο.
Διότι εξαιτίας της συχνής λήψης υπερβολικής δόσης οινοπνέυματος, δημιουργούνται οργανικές επιπλοκές, μη ανατρέψιμες, που συσχετίζονται με τον εγκέφαλο , το ήπαρ, την καρδιά και πολλά άλλα όργανα. Μπορεί επίσης να οδηγήσει στην αυτοκτονία, στην ανθρωποκτονία (όταν συνηγορούν και ψυχιατρικές διαταραχές), σε αυτοκινητιστικά δυστυχήματα και σε άλλα δραστικά συμβάντα.
Το "επικίνδυνο" προφίλ.
Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, τα αλκοολικά άτομα παρουσιάζουν καθήλωση στο στοματικό στάδιο της ψυχοσεξουαλικής τους ανάπτυξης στο οποίο χτίζεται η σχέση βρέφους και μητέρας, μέσα από τη διαδικασία του θηλασμού ή του υποκατάστατού του. Είναι η φάση, κατά την οποία το μωρό έχει ανάγκη από μία μητέρα που θα του προσφέρει αγάπη,στοργή,ισορροπία,ασφάλεια, και συναισθηματική κάλυψη και θα έχει απέναντί του σταθερή συμπεριφορά. Αν δεν εισπράξει αυτά τα συναισθήματα, καθηλώνεται στο στοματικό στάδιο, και αναζητά ανακούφιση από τις απογοητεύσεις του μέσα από το ποτό, το φαγητό, υπογραμίζει η κα Καραμολέγκου.
Ομως, συχνά, ένα ψυχικό τράυμα μπορεί να οδηγήσει το άτομο στη χρήση αλκοόλ, προκειμένου να ξεχάσει ή να παρηγορηθεί. Διαζύγιο, θάνατος, οικονομικά, ή εργασιακά προβλήματα αποτελούν παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν στον αλκοολισμό.
Τον καθοριστικό, όμως παράγοντα μπροστά σε όλα αυτά τα προβλήματα παίζει η προσωπικότητα του ατόμου, το πόσο δηλαδή έχει ένα ισχυρό Εγώ, που μπορεί να αντέξει τις ματαιώσεις στη ζωή του και να τις διαχειριστεί με πιό δυναμικό τρόπο.
Διότι, ένα αδύναμο και ανίσχυρο Εγώ δεν μπορεί να έχει αυτοέλεγχο και φαίνεται να είναι πιό επιρρεπές στην κατάχρηση ουσιών.
Βέβαια, το να πίνουμε πού και πού λίγο παρά πάνω με την παρέα μας ή ακόμη και να μεθύσουμε κάποιες φορές,δεν σημάινει ότι είμαστε ή θα γίνουμε αλκοολικοί.
Τα σημάδια του αλκοολισμού ξεκινούν, όταν χαθεί το μέτρο. Και η πρώτη ένδειξη είναι, όταν χρειαζόμαστε το αλκοόλ για να νοιώσουμε καλά, και ακόμα χειρότερα, όταν χρειαζόμαστε όλο και μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ, για να χαλαρώσουμε.
Η ψυχολόγος τονίζει πως, το άτομο που εθίζεται στο οινόπνευμα, δυσκολεύεται ή και αρνείται να παραδεχτεί ότι έχει πρόβλημα. Ο περίγυρός του είναι μάρτυρας της ασθένειάς του, καθότι παρατηρεί αλλαγές στη συμπεριφορά του. ενας ασφαλής τρόπος για να καταλάβει κάποιος ότι κινδυνέυει να γίνει αλκοολικός, είναι να αναρωτηθεί, αν έχει νοιώσει ποτέ την ανάγκη να περιορίσει τη χρήση του αλκοόλ. Να παρατηρήσει αν ενοχλείται από την κριτική που του κάνουν οι άλλοι, ως προς την χρήση του ποτού και αν νοιώθει το συναίσθημα της ενοχής κάθε φορά που πίνει.
Αν κάποιος αναγνωρίζει, έστω και ένα από τα πάρα πάνω ση΄μαδια, τότε θα πρέπει να δεχτεί ότι, ο αλκοολισμός τον αφορά.
Η απεξάρτηση από το αλκοόλ δεν έιναι μιά εύκολη υπόθεση, όμως το πρώτο βήμα για τη θεραπεία είναι η παραδοχή του ατόμου, ότι πάσχει από αλκοολισμό και ότι μπορεί, αν προσπαθήσει, να επανακτήσει τον έλεγχο τς ζωής του. Το επόμενο βήμα είναι να ζητήσει τη βοήθεια των ειδικών κέντρων απεξάρτησης, τα οποία θα του παρέχουν τις απαραίτητες οδηγίες και την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη, για να μπορέσει να απαλλαγεί οριστικά από τον αλκοολισμό.
Συμβουλευτικά ή κα Καραμολέγκου, υπενθυμίζει πως, καλό είναι να πίνουμε μέχρι εκεί που αισθανόμαστε καλά και να νοιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο του εαυτού μας και της κατάστασης. Μετά από αυτό το σημείο, πιθανότατα να οδηγηθούμε στην εξαρτημένη σχεση με το αλκοόλ. Επίσης, να φροντίζουμε να μην πίνουμε αλκοολ νηστικοί και ας αντικαταστήσουμε ένα ποτό με ένα ποτήρι φυσικό χυμό ή μεταλλικό νερό.
Πάντως, ας έχουμε στο μυαλό μας ότι μπορούμε να είμαστε κεφάτοι και χαλαροί από μόνοι μας και ότι δεν χρειαζόμαστε απαραίτητα κάτι άλλο για να μας ανεβάσει. Και δεν είναι τυχαίο το ότι οι Ιάπωνες λένε το εξής εύστοχο:
"Πρώτα το άτομο πάιρνει ένα ποτό
Μετά το ποτό παίρνει ένα ποτό και στο τέλος,
το ποτό...παίρνει το άτομο"

Τα κλασσικά συμπτώματα
Συχνά ατηχήματα
Αδικαιολόγητο άγχος
Καχυποψία
Κενά μνήμης ή και απώλεια της κάποιες φορές
Παραμέληση της εμφάνισης
Επιθετικότητα
Τρεμούλιασμα στα χέρια
Απότομη πτώση της απόδοσης στην εργασία και συχνές απουσίες από αυτήν
Αυπνία
Ρήξεις στις προσωπικές σχέσεις που συχνά οδηγούν σε χωρισμό.


ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ
Ανώνυμοι Αλκολικοί Αθηνών. 2106452972
Πειραιά. 2104311437
Θεσσαλονίκης. 2310307417
Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων www.kethea.gr
Συμβουλευτικός Σταθμός Απεξάρτησης Αλκοολικών και Τοξικομανών (18 και άνω) του Ψυχαιτρικού Νοσοκομείου Αθηνών.2103617089 www.psyhat.gr
Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Γενικά Νοσοκομέια-Κέντρα Υγείας.